Οι Σαρακατσάνοι της Βουλγαρίας

Οι σαρακατσάνοι της Βουλγαρίας

Βιβλιοκρισία του Σ. Χ. Τάγκα
ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ, Τετάρτη 4 Νοεμβρίου, Ιωάννινα 2009

Ο Ευριπίδης Μακρής είναι γνωστός στον Ελληνικό χώρο και δη στο χώρο της Λαογραφίας και, (πιο ευρύτερα), της Εθνογραφίας, από το καλά δουλεμένο βιβλίο του «Ζωή και Παράδοση των Σαρακατσαναίων». Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι εκλεκτοί της έρευνας, της επιστήμης και των Γραμμάτων, που θεώρησαν και διατύπωσαν δημόσια ότι το βιβλίο εκείνο τον κατέστησε και επισήμως ως έναν απ' τους κλασικούς μελετητές των Σαρακατσαναίων: γι' αυτή την σημαντική συμβολή του μάλιστα, έγιναν ελλόγιμες αναφορές ότι ακολουθεί, πλέον, ξεκάθαρα τους Hoeg, Γεοργακά, Α. Χαντζημιχάλη, J. Cambell και Γ.Β. Καββαδία που με τον Λόγο, την Γραφή ή και την δράση τούς έκαμαν τους Σαρακατσαναίους γνωστούς και, με σεβασμό, αναγνωρίσιμους στον σύγχρονο Κόσμο και την Ιστορία του.

Με το νέο βιβλίο του «Οι Σαρακατσάνοι της Βουλγαρίας» ο συγγραφέας ξεπερνάει τα μέχρι τώρα οικεία σύνορα και εμφιλοχωρεί στην ζωή, την διαδρομή και τις παραδόσεις ενός λαού - ίδιου με τους Έλληνες Σαρακατσάνους που η σύγχρονη Πολιτική Ιστορία, όμως, ανάγκασε να προσδιοριστεί κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά στην Βουλγαρική ενδοχώρα. Ενδελεχής σ' αυτή - τούτη την έρευνα και συνεπής στην επαγγελματικού επιπέδου, σχολαστική και μετριοπαθή γραφή του ο Ευρ. Μακρής κατορθώνει και παρουσιάζει εδώ, ένα άρτιο κείμενο που ως βιβλίο αποτελεί ένα χρήσιμο εργοτάξιο πηγών και αναφορών στην ιστορία: μια αυθεντική παρακαταθήκη για το παρόν και το μέλλον του λαού των Σαρακατσάνων.

Ο Μακρής ζυμώνει εξαιρετικά το θέμα του χρησιμοποιώντας ως βάση και, ως κεντρικό εργαλείο για την ανάπτυξη του, την ιστορική πορεία των Σαρακατσάνων στον Ελλαδικό χώρο: και, τελικά, τούτο είναι που θα αποτελέσει και τον σημαντικό βραχίονα της προσέγγισης, της μελέτης και της καταγραφής - ήγουν, της γνώσης των Σαρακατσάνων της Βουλγαρίας. Διότι, η άριστη γνώση της Ιστορίας των Σαρακατσάνων στην Ελλάδα του παραχωρεί το δικαίωμα και την δυνατότητα να παρεισδύση στο «Βουλγαρικό Γίγνεσθαι» τελείως αυτονόητα και γνωστικά. Το "εθνικό..." των Σαρακατσάνων ανά τον κόσμο συγκλίνει και εφαρμόζει με το δίκαιο και την συμπεριφορά του, πάλαι ποτέ, γνωστού λαού της οροσειράς της Πίνδου. Η Πίνδος από την Ήπειρο, την Αιτωλοακαρνανία μέχρι και τα Άγραφα, είναι η γενέθλια γη, το γενέθλιο βουνό, η γενέθλια γραμμή καταγωγής των δύο λαών: άρα, και όλων των Σαρακατσάνων όπου και αν υπήρξαν, όπου και αν υπάρχουν ακόμη αυτοί.

Αν και η εργασία τούτη δεν αποτυπώνει και δεν απεικονίζει τα κοινωνιολογικά γνωρίσματα και
χαρακτηριστικά (εσωτερική ζωή, ταξικοί διαχωρισμοί, διαφορές), παραμένοντας αυστηρά στην Λαογραφική και Εθνογραφική γραμμή και παρουσίαση του θέματος, εν τούτοις, ο συγγραφέας δίνει με την διακριτικότητα και την εμπειρία που τον προσδιορίζει τέτοιες «πινελιές» και περιγραφικές αναφορές. Και αυτό είναι πολύ χρήσιμο, ευδόκιμο, αλλά και ευχάριστο: διότι, ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν μελετητές ή άλλοι θιασώτες των δρώμενων και της ιστορίας των Σαρακατσάνων δεν χαμήλωσαν όσο πρέπει τους τόνους, δεν ακολούθησαν τον δρόμο της Καθολικής και ολοκληρωμένης μελέτης και γνώσης επί του θέματος, με αποτέλεσμα να διολισθήσουν ρυθμικά σε «εξυπνακισμούς» αλλότρια θέσφατα και σε γραφικές αμετροέπειες.

Ο βετεράνος, πλέον, της γραφής Ευριπίδης Μακρής και μ' αυτό - τούτο το έργο του αποδεικνύει και καταδεικνύει με ενάργεια ότι πάντα ήταν, είναι και θα είναι μια αξιόπιστη πηγή, ένας αξιόπιστος δίαυλος για την μελέτη και γνώση των Σαρακατσάνων: το ενδιαφέρον που έχει προκαλέσει, τόσο στο πιο μακρινό όσο και στο πιο κοντινό παρελθόν στους αντίστοιχους κύκλους αποτελεί το διαρκές και μόνιμο εισιτήριο του για το μέλλον. Και, καθώς, το μέλλον δεν χαρίζεται φροντίζει και μεριμνά σι αλήθειες του να είναι κοντά με την αλήθεια του μέλλοντός μας. Διότι, το μέλλον των Σαρακατσάνων στο σύγχρονο και Οικουμενικό Κόσμο καθορίζεται από την υπευθυνότητα, την σοβαρότητα και την συνέπεια, στη διάσταση του παρόντος χρόνου.